رفتار باروری زنان ایران همگام با فرایند تحولات خانواده در سه دهه‌ی گذشته

در این مقاله تحولات مربوط به باروری زنان در خانواده از سال 1360 تا 1390 با استفاده از روش تحلیل ثانویه­ی آمار، اسناد و مدارک جمعیتی تحلیل‌ شده است.نرخ رشد سالانه جمعیت کشور ایران در سال 1365 حدود 3.9% بوده که در سال 1390 به 1.3 درصد کاهش‌یافته؛ در چنین وضعیتی انتظار می­رفت میزان رشد تعداد خانوارها متناسب با کاهش رشد جمعیت رو به افول بگذارد؛ درحالی‌که نرخ رشد سالانه­ی تعداد خانوارها در سال­های 1365 تا 75 حدود 2.51 درصد است که در مقایسه با سال 1390 حدود 3.89 درصد افزایش داشته است. هم­چنین آمار مربوط به بعد خانوار نیز طی این سه دهه به ترتیب از 5.11 به 4.05 و 3.54 کاهش‌ یافته است. بر اساس نظریه­ی گذار جمعیتی دوم نشان از ورود ارزش­های مدرنیسم و مظاهر آن (فردگرایی، صنعتی شدن و شهرنشینی) نظیر خانواده­ی تک والد، تک‌فرزند، زوج زیستی و همباشی در کنار رشد پدیده­ی طلاق دارد. در حال حاضر خانوارهای دارای جمعیت 7 نفر به بالا با سهم 2 درصدی از کل جمعیت در حال محو شدن هستند، نرخ رشد خانوارهای 3 تا 4 نفره که نیمی از جمعیت ایران را تشکیل می­دادند نیز رو به کاهش است و در مقابل خانوارهای تک‌نفره با سهم 7 درصدی در حال افزایش می­باشند. می­توان نتیجه گرفت که طی سه دهه­ی اخیر کاهش ترجیح باروری، میل به زندگی مجردی و تشکیل خانوارهای مستقل پیش از ازدواج در کنار عامل دیگری به نام طلاق باعث کاهش بُعد خانوار و افزایش تعداد خانوارها شده که نشان‌دهنده‌ی ورود ارزش­های مدرنیسم به عرصه­ی خانواده­ی ایرانی است.